• 4 жніўня 2008 г. «Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі» - найбольш істотныя змены
Як вядома, з 2010 года ўводзяцца новыя правілы афіцыйнага правапісу беларускай мовы. Ніжэй прыведзены найбольш істотныя змены, якія прадугледжаныя новымі правіламі:
- Пашыраецца прынцып перадачы акання ў словах іншамоўнага паходжання. Прапануецца, напрыклад, пісаць адажыа, трыа, сальфеджыа і пад. (паводле дзеючых «Правіл» пішацца адажыо, трыо, сальфеджыо).
- У словах іншамоўнага паходжання, акрамя імёнаў уласных, канцавыя элементы -эр, -эльу адпаведнасці з прынцыпам акання прапанавана перадаваць як -ар, -аль: прынтар, камп'ютар, пэйджар(паводле дзеючах «Правіл» пішацца прынтэр, камп'ютэр, пэйджэр).
- Паводле агульнага правіла перадачы на пісьме якання ў першым пераднаціскным складзе прапанавана пісаць словы дзявяты, дзясяты, сямнаццаць, васямнаццаць (паводле дзеючых «Правіл» пішацца дзевяты, дзесяты, семнаццаць, васемнаццаць).
- У адпаведнасці з сучаснай моўнай практыкай уносяцца змены ў напісанне складанаскарочаных слоў. Прапануецца пісаць прафкам, гаркам, абкам, селькар, газпрам і г.д. (паводле дзеючых «Правіл» пішацца прафком, гарком, абком, селькор, газпром).
- Уніфікуецца напісанне прыметнікаў на -ск(і), утвораных ад уласных назваў. Прапануецца пісаць чаньчунскі, цяньшанскі як і любанскі, астраханскі (паводле дзеючых «Правіл» пішацца любанскі, астраханскі, але чаньчуньскі, цяньшаньскі).
- Пашыраецца напісанне «ў» (у нескладовага) у словах іншамоўнага паходжання. Прапанавана пісаць для ўніверсітэта, пасля ўнікальнай аперацыі і г.д. (паводле дзеючых «Правіл» пішацца для універсітэта, пасля унікальнай аперацыі).
- Спрошчаны правілы пераносу слоў.
- У адпаведнасці з рэаліямі ўпарадкавана напісанне вялікай і малой літар у назвах органаў улады, арганізацый, прадпрыемстваў, устаноў, а таксама ў назвах асоб па пасадах, званнях, тытулах і г.д. (напрыклад, Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь, Канстытуцыйны Суд Рэспублікі Беларусь, Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, Прэм'ер-міністр Рэспублікі Беларусь, Кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі і г.д.).
- Уведзены новы параграф «Вялікая і малая літары ў назвах асоб, звязаных з рэлігіямі, назвах міфалагічных і казачных герояў». Напрыклад: «3 вялікай літары пішуцца асабовыя назвы вышэйшых божастваў (бостваў) у рэлігійных культах, а таксама ўсе словы ў спалучэннях, якія змяшчаюць гэтыя назвы: Бог, Яхве, Усявышні, Уладыка Нябесны, Святая Троіца…».
- У пачатку і ў сярэдзіне слоў гукавое спалучэнне [й] + галосны перадаецца ётаванымі галоснымі, як і ў словах уласнабеларускіх: ёркшырскі, маёр, маярат, маянэз, раён, Ёжэф, Нью-Ёрк.
- Са зводу правіл выключаны раздзелы «Галосныя ў некаторых ненаціскных канчатках назоўнікаў», «Галосныя ў некаторых канчатках прыметнікаў і займеннікаў», «Галосныя ў некаторых канчатках лічэбнікаў», «Галосныя ў ненаціскных асабовых канчатках дзеясловаў». Палажэнні гэтых раздзелаў датычацца не правапісу, а словазмянення і знаходяць сваё адлюстраванне ў граматыках беларускай мовы.
- Уведзены новы раздзел «Правапіс некаторых марфем», у якім у сістэмным выглядзе сабраны звесткі пра правапіс прыставак, суфіксаў. У «Правілах» 1959 года гэтыя звесткі змяшчаліся ў параграфах аб правапісе часцін мовы і былі раскінуты па ўсім зводзе правіл.
- Рэгламентавана ўжыванне суфіксаў -ава- (-ява-) і -ірава- (-ырава-). Напрыклад, ліквідаваць, а не ліквідзіраваць, акліматызаваць, а не аклімацізіраваць, але камандзіраваць, а не камандаваць, будзіраваць, а не будаваць і г.д.
- У новай рэдакцыі ліквідаваны спасылкі на іншыя параграфы і раздзелы, якіх у «Правілах» 1959 г. налічвалася каля 40.
- У адпаведнасці з сучасным узроўнем лінгвістычнай навукі ўдакладнены фармулёўкі правіл.
- Правілы па-новаму згрупаваны, што робіць іх больш зручнымі для карыстання і засваення.
- Абноўлены і актуалізаваны ілюстрацыйны матэрыял.
Яшчэ спасылка па тэме:
Аляксандар Радзькоў: «На адаптацыю да новых правіл - два гады» (БелТА)